1maud 1maud
1536
BLOG

Walka o niezawisłość czy o sobiepaństwo?

1maud 1maud Sądownictwo Obserwuj temat Obserwuj notkę 39

Mam złą wiadomość dla sędziów w Polsce. Opinia publiczna nie pozostawia wątpliwości; sędziowie i praca sądów są przedmiotem powszechnej krytyki. Nie przykryje tego faktu próba poczyniona w GW skojarzenia złej oceny pracy sądownictwa z ustawą o zmianie systemy wyboru sędziów do KRS i reformy sądownictwa. Statystyki wykazują jasno: od lat ocena jest bardzo niekorzystna.  I nie bez kozery. Pomijając kuriozalne orzeczenia (te muszą być zawsze i wyłącznie kontrolowane przez zespoły sędziowskie!) Tryb i czas rozpatrywania spraw jest koszmarnie długi. Gdzie leży problem?

„Mamy 10 tys. sędziów, podczas gdy dwa razy większa Francja ma ich 5 tys. Jesteśmy na drugim miejscu także, jeśli chodzi o nakłady na sądownictwo w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. A na którym miejscu jesteśmy, jeśli chodzi o czas orzekania? Też na drugim miejscu - tyle, że od końca”.  Zatem ani liczba sędziów ani nakładów na wymiar sprawiedliwości jest tego przyczyną.  Wg ministra Gowina (w 2014 roku) przyczyną jest „bizantyjski rozrost sędziów funkcyjnych: prezesów, wiceprezesów, dyrektorów wydziałów itp.

Wcześniejsze orzeczenia TK wyraźnie wskazują na pozostawienie ustawodawcy wolności w zakresie struktury sądów powszechnych. * Z Konstytucji wprost wynika imperatyw trójpodziału władzy i zapewnienia niezawisłości sędziów. KRS jest organem konstytucyjnym, ale: „Konstytucja RP powierzyła ustawodawcy zwykłemu uregulowanie tych kwestii, jednakże nie ulega wątpliwości, że swoboda ustawodawcy zwykłego w tym zakresie jest istotnie ograniczona. Konstytucyjny status tego organu oraz jego kluczowe znaczenie w demokratycznym państwie prawa, w istotny sposób determinują zakres swobody ustawodawcy. Wszelkie zmiany w ustawie regulującej status organu konstytucyjnego, powinny być szczególnie uzasadnione. W orzecznictwie konstytucyjnym i doktrynie prawa panuje zgodność odnośnie do tego, że zasady przyzwoitej legislacji nabierają szczególnego znaczenia tam, gdzie w rachubę wchodzą wartości czy zasady rangi konstytucyjnej.”  Reasumując: ustawodawca może dokonywać modyfikacji z zachowaniem podania wagi uzasadnienia zmian oraz „przyzwoitej legislacji”.
     Jak zwykle w przypadku niedoprecyzowania prawa zdania są podzielone. Jednakże do mnie zupełnie nie przemawia argumentacja rzecznika KRS uznającego ex cathedra, że działania o charakterze administracyjnym zagrażają niezawisłości sędziów.  Dla większości z nas ( wydaje się, że także było to intencją autorów Konstytucji) niezależność i niezawisłość sądów dotyczy swobody orzekania. Kwestie sposobu wyboru sędziów, struktury itp. nie mogą (szczególnie w instytucjach prawnych) mieć wpływu na orzecznictwo.
  
Reformatorom (do sztambucha) przypominam, aby i uzasadnienie zmian i same rozstrzygnięcia odpowiadały zasadzie przyzwoitej legislacji.
   Minister Gowin stał się celem ataków sędziów z KRS oburzonych jego stwierdzeniem, że sędziowie nie są świętymi krowami. A jednym z koronnych argumentów jest fakt obowiązku stosowania się przez sędziów do kodeksu etyki.

Sam KRS opisuje swoje zadania tak: „ Szczególny charakter ma ustawowo określone zadanie nakładające na Radę obowiązek uchwalenia zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwania nad ich przestrzeganiem. Jest to kompetencja o charakterze szczególnym, ponieważ w odróżnieniu od pozostałych zadań Rady polega na uchwaleniu norm postępowania, które zawierają zbiór nakazów etycznych, których przestrzeganie jest ściśle związane z zasadą niezawisłości sędziowskiej. Naruszenie tych norm przez sędziego, jako uchybienie godności urzędu sędziego, może spowodować jego odpowiedzialność dyscyplinarną. Zbiór nie ma charakteru zamkniętego ani wyczerpującego i zakreśla ogólne ramy moralnych zachowań sędziów.”. Oceną wypełnienia tych obowiązków sędziów zajmuje się Komisja Etyki. Sędziowie ustalają, sędziowie sprawdzają i wyrokują.  I podobnie jak w przypadkach Izb Lekarskich uzyskanie nagannej oceny jest trudniejsze niż w przypadku zwykłego śmiertelnika. Korporacja nie lubi karać swojej trzódki.
     Jaskrawym tego przykładem jest sprawa sędziego Żurka, rzecznika KRS. Nie był przedmiotem ostracyzmu środowiska po złożeniu skargi przez swoją byłą żonę. Sprawuje swoją funkcję bez przeszkód.  Wiem, że walki między małżonkami bywają trudne do oceny merytorycznej. Tutaj jednak sytuacja była dość bulwersująca: sędzia zakwestionował wysokość alimentów na swoje córki, odmówił sfinansowania zabiegu operacyjnego jednej z nich i zażądał zwrotu nadpłaty (najpierw ustalono 500 zł, potem 1400 zł na dziecko i ponownie zmniejszono alimenty), starszej córce grożąc procesem. Wścibscy dziennikarze ustalili, że pan sędzia (gorący przeciwnik oświadczeń finansowych sędziów) jest posiadaczem ponad 20 nieruchomości rolnych i kamienicy w Krakowie.  A na alimenty dla córek i operację pozwolić sobie nijak nie mógł. Tak to jest, gdy jakaś instytucja sama się powołuje, sama kontroluje, a pod hasłem „łamiecie niezawisłość sędziów (orzekania) pilnuje głównie własnych interesów.

*Jak wynika z art. 176 ust. 2 Konstytucji RP, ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy. Przepis powyższy rodzi istotną konsekwencję dla omawianego tu zagadnienia struktury sądów powszechnych. Powierza bowiem decyzji ustawodawcy zarówno wybór liczby szczebli sądów powszechnych, jak i samego wewnętrznego zorganizowania systemu sądownictwa powszechnego. O ile art. 175 ust. 1 Konstytucji RP wskazywał na rodzaje funkcjonujących w Rzeczypospolitej Polskiej sądów, o tyle wybór kategorii sądów w tym sądów powszechnych, należy do ustawodawcy zwykłego14. Granicą swobody ustawodawcy w regulowaniu tych kwestii jest opisywany nakaz zapewnienia dwuinstancyjności postępowania, ale również konieczność zapewnienia różnych komponentów prawa do sądu, w szczególności wyodrębnionego z niego przez Trybunał Konstytucyjny (dalej jako TK) prawa do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy sądowe, uwzględniającego wymienione w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP kryteria właściwości, niezależności, niezawisłości i bezstronności sądów i sędziów15 oraz prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie bez znaczenia jest także, wynikający z preambuły do Konstytucji RP, nakaz zapewnienia działaniu instytucji publicznych – jakimi są przecież sądy – rzetelności i sprawności16. Wieloszczeblowa struktura sądów jest jednocześnie, jak wskazuje w swoim orzecznictwie TK, elementem ustroju sądów, o którym mowa w art. 176 ust. 1 Konstytucji RP17. O niebagatelnym znaczeniu powyższego jest mowa w dalszych rozważaniach. Ustawodawca konstytucyjny przewidział zatem wyraźnie dopuszczalność zmiany struktury sądownictwa po wejściu w życie Konstytucji RP, dostrzegającej skutki dla statusu sędziego i ingerencji w jedną z gwarancji niezawisłości sędziowskiej, jaką jest stabilność urzędu. Zgodnie z teorią racjonalnego ustawodawcy (w tym przypadku – konstytucyjnego) wydaje się, że nie było jego założeniem spetryfikowanie struktury sądownictwa istniejącej w chwili wejścia w życie Konstytucji RP. Wprost przeciwnie, inne postanowienia Konstytucji RP, w szczególności przywoływane wyżej art. 45 ust. 1 oraz preambuła, nakładają na ustawodawcę obowiązek dopasowywania struktury sądownictwa powszechnego do zmieniającej się rzeczywistości społecznej i ekonomicznej, w celu zapewnienia jak najsprawniej działającego aparatu wymiaru sprawiedliwości. Z punktu widzenia Konstytucji RP odejście od struktury trójszczeblowej na rzecz dwuszczeblowej nie jest zatem wykluczone

http://wyborcza.pl/7,75398,21375869,zle-notowania-parlamentu-sadow-i-prokuratury-sondaz-cbos.html
https://www.arslege.pl/tryb-powolywania-prezesa-sadu-apelacyjnego/k41/a4762/
http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/uzytkowanie-wieczyste-oplata,137,0,2296201.html
http://www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/304089998-Spor-o-KRS-reformy-nie-uzdrowily-sadownictwa.html#ap-1
http://wpolityce.pl/polityka/334877-twierdzil-ze-nie-stac-go-na-operacje-dziecka-a-jest-bogaty-sedzia-zurek-jest-wlascicielem-nieruchomosci-wartych-setki-tysiecy-zlotych

http://www.iustitia.pl/informacje/1685-opinia-nsa-w-sprawie-rzadowego-projektu-zmian-w-ustawie-o-krs
https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/dokumenty/druki/900/927.pdf

https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k8/dokumenty/druki/900/927.pdf

 

1maud
O mnie 1maud

Utwórz własną mapę podróży.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Społeczeństwo